Napędy elektryczne, wodorowe, a może nadal diesel?

Kierunek zero (emisji) w transporcie to droga wymagająca współpracy, innowacji i długofalowego myślenia. To nie tylko wyzwanie technologiczne, ale także szansa na stworzenie zrównoważonego systemu transportowego, który łączy troskę o środowisko z realnymi korzyściami ekonomicznymi i społecznymi.

Dekarbonizacja transportu to nie tylko kwestia wyboru technologii – to kompleksowy proces, który wymaga holistycznego podejścia, uwzględnienia pełnych kosztów cyklu życia, inwestycji w infrastrukturę i współpracy wszystkich interesariuszy. To inwestycja w przyszłość, która łączy efektywność ekonomiczną, potrzeby społeczne i troskę o środowisko, tworząc fundament dla zrównoważonej mobilności.

Listopadowe webinarium zorganizowane w ramach Transportowego Obserwatorium Badawczego zgromadziło ponad 200 czołowych ekspertów branży transportowej, którzy wspólnie pochylili się nad wyzwaniem dekarbonizacji sektora transportowego. To wydarzenie, łączące perspektywę ministerialną, samorządową, naukową i biznesową, pozwoliło na wielowymiarową analizę drogi do zeroemisyjnego transportu. Program spotkania został podzielony na cztery kompleksowe sesje tematyczne. Każda część analizowała inny aspekt tej transformacji.

Wprowadzenie w tematykę i ramy systemowe

Sesja otwierająca rozpoczęła się od szczegółowej prezentacji systemu ETS 2 w transporcie, przedstawiającej mechanizmy i implikacje tego kluczowego narzędzia w walce z emisjami. Ekspertka z Ministerstwa Klimatu i Środowiska wyjaśniła, jak nowy system handlu emisjami wpłynie na sektor transportowy i jakie wyzwania stawia przed operatorami oraz mieszkańcami Polski.

Następnie uczestnicy mieli okazję zapoznać się z analizą opracowaną przez Zespół badawczy CUPT.  Badanie przeprowadzone zostało na podstawie danych z  30 miast Polski i dotyczyło analizy całkowitego kosztu posiadania (TCO) autobusów o różnych napędach, w tym pojazdów finansowanych z funduszy UE. Autobusy elektryczne skutecznie redukują negatywny wpływ transportu na środowisko, zwłaszcza w obszarach miejskich, ale ich rozwój jest hamowany przez wysokie koszty inwestycyjne. Rozwój elektromobilności jest wspierany przez Komisję Europejską, która preferuje finansowanie napędów alternatywnych. W Polsce liczba elektrycznych autobusów szybko rośnie, co przynosi korzyści mieszkańcom i przewoźnikom. Mimo to, społeczeństwo ma ograniczoną wiedzę na temat elektromobilności, co wymaga prowadzenia kampanii edukacyjnych. Każdy rodzaj napędu alternatywnego ma swoje wady i zalety, więc konieczne są dalsze badania przed podejmowaniem decyzji o rozwoju transportu publicznego. Społeczeństwo oczekuje dalszych zmian i widzi w funduszach UE kluczowe źródło finansowania tego procesu.

Ta część wydarzenia pokazała, że transformacja wymaga nie tylko znaczących nakładów finansowych, ale także przemyślanej strategii ich alokacji oraz odpowiedniego planowania inwestycji w perspektywie długoterminowej.

Bardzo wartościowa okazała się także ekspercka dyskusja porównująca technologie wodorowe i bateryjne. Ekspert – naukowiec z doświadczeniem badawczym z Uniwersytetu Kalifornijskiego, podkreślał, że choć ścieżki technologiczne mogą być różne, to elektryfikacja transportu pozostaje wspólnym mianownikiem dla przyszłych rozwiązań zeroemisyjnych. Dyskusja pokazała, że kluczowe jest nie tyle przeciwstawianie sobie różnych technologii, co znalezienie optymalnego miksu technologicznego odpowiadającego lokalnym potrzebom i możliwościom. Wodór i baterie różnią się przede wszystkim sposobem magazynowania i wykorzystywania energii. Technologia bateryjna opiera się na przechowywaniu energii elektrycznej w akumulatorach, które są ładowane bezpośrednio z sieci. Natomiast wodorowe ogniwa paliwowe generują energię elektryczną poprzez reakcję wodoru z tlenem, produkując jedynie wodę jako produkt uboczny. Baterie znajdują zastosowanie głównie w transporcie miejskim ze względu na ich efektywność na krótkich dystansach, podczas gdy wodór sprawdza się lepiej w pojazdach dalekodystansowych, wymagających dużej mocy i zasięgu.

Choć obie technologie są uważane za zeroemisyjne w trakcie użytkowania, ich pełny cykl życia generuje różne poziomy emisji. Produkcja wodoru, zwłaszcza jeśli nie pochodzi z odnawialnych źródeł (tzw. zielony wodór), wiąże się z wysokim śladem węglowym. Z kolei baterie wymagają eksploatacji surowców, takich jak lit i kobalt, których wydobycie i przetwarzanie także wpływa na środowisko. Rzeczywista ekologiczność każdej technologii zależy więc od tego, jak jest pozyskiwana energia wykorzystywana w całym procesie.

Praktyczne doświadczenia z elektromobilnością

Druga sesja wniosła bezcenny wkład w postaci rzeczywistych doświadczeń z wdrażania elektromobilności. Międzynarodową perspektywę zapewniła prezentacja holenderskich rozwiązań, pokazująca jak systematyczne podejście i długoterminowa strategia mogą skutecznie transformować sektor transportowy. Ekspertka z Holandii podzieliła się nie tylko sukcesami, ale także lekcjami wyniesionymi z początkowych niepowodzeń, co stanowi cenną wskazówkę dla polskich miast rozpoczynających swoją drogę do elektromobilności.

Przedstawiciele krakowskiej komunikacji miejskiej zaprezentowali szczegółowe case study procesu elektryfikacji floty, omawiając zarówno aspekty techniczne, jak i organizacyjne. Szczególną uwagę poświęcono kwestiom:

• planowania infrastruktury ładowania;
• szkolenia personelu technicznego i kierowców;
• optymalizacji rozkładów jazdy pod kątem wykorzystania pojazdów elektrycznych;
• zarządzania flotą mieszaną w okresie przejściowym;
• współpracy z dostawcami energii elektrycznej.

Interesującym kontrapunktem była prezentacja doświadczeń z Wrocławia, gdzie przeprowadzono szczegółową analizę przypadków, w których pojazdy z tradycyjnym napędem diesla wciąż mogą stanowić optymalne rozwiązanie. Ta część dyskusji pokazała, jak ważne jest racjonalne podejście do transformacji i uwzględnienie lokalnych uwarunkowań, takich jak topografia terenu, charakterystyka linii czy dostępność infrastruktury energetycznej, a także aspekt infrastruktury krytycznej w obliczu zagrożeń geopolitycznych.

Perspektywy technologii wodorowej

Trzecia sesja, w całości poświęcona technologii wodorowej w transporcie publicznym, przyniosła wielowymiarową analizę możliwości i ograniczeń tego rozwiązania. Panel ekspertów pozwolił na kompleksowe omówienie:

• mitów związanych z technologią wodorową w transporcie;
• konieczności edukowania;
• aktualnego stanu rozwoju technologii wodorowych w transporcie;
• dostępności i kosztów infrastruktury tankowania wodoru;
• aspektów bezpieczeństwa i wymagań technicznych;
• potencjału rozwoju lokalnych ekosystemów wodorowych;
• możliwości wykorzystania wodoru w różnych segmentach transportu publicznego.

Szczególnie cenna okazała się perspektywa operatora z Rybnika, który podzielił się praktycznymi doświadczeniami z użytkowania autobusów wodorowych w realnych warunkach eksploatacyjnych.

Dekarbonizacja transportu kolejowego

Ostatnia część webinarium przyniosła pogłębioną analizę możliwości osiągnięcia zeroemisyjności w transporcie szynowym. Dyskusja między przedstawicielem producenta taboru kolejowego a ekspertem ds. analiz transportowych z CUPT koncentrowała się na:

• technologiach napędów alternatywnych w taborze kolejowym;
• możliwościach elektryfikacji kolejnych odcinków sieci kolejowej;
• rozwiązaniach dla linii, gdzie pełna elektryfikacja nie jest uzasadniona ekonomicznie;
• perspektywach wykorzystania wodoru w transporcie kolejowym;
• harmonogramie i kosztach transformacji sektora kolejowego.

Kluczowe wnioski i rekomendacje

Webinarium wyraźnie pokazało, że transformacja w kierunku zeroemisyjnego transportu jest procesem wielowymiarowym, wymagającym zróżnicowanego podejścia w zależności od konkretnych zastosowań.

Na podstawie prezentacji i dyskusji można sformułować następujące rekomendacje:

1. Konieczność indywidualnego podejścia do wyboru technologii w zależności od lokalnych uwarunkowań.
2. Potrzeba kompleksowego planowania infrastruktury ładowania/tankowania.
3. Istotna rola pilotaży i testów w rzeczywistych warunkach eksploatacyjnych.
4. Uświadamianie i oswajanie społeczeństwa z nowymi technologiami transportowymi jest konieczne i bardzo potrzebne.
5. Znaczenie systematycznego szkolenia kadr technicznych i operacyjnych.
6. Potrzeba ścisłej współpracy między operatorami, dostawcami technologii i sektorem energetycznym.

Wydarzenie udowodniło, że choć droga do zeroemisyjnego transportu jest wymagająca, to dzięki współpracy ekspertów z różnych dziedzin i wymianie doświadczeń między operatorami, możliwe jest wypracowanie skutecznych strategii transformacji. Szczególnie wartościowe okazało się połączenie teoretycznej wiedzy eksperckiej z praktycznymi doświadczeniami przedsiębiorstw komunikacyjnych, co pozwoliło na wypracowanie realistycznych rekomendacji dla przyszłych działań w sektorze transportowym.

Webinarium pokazało również, że Polska aktywnie włącza się w europejski trend dekarbonizacji transportu, a polskie miasta i operatorzy transportu publicznego systematycznie budują kompetencje w zakresie wdrażania zeroemisyjnych rozwiązań transportowych.

W tym miejscu znajdziesz materiały poTObowe.