Wydarzenia

Wsiąść do pociągu byle jakiego, nie dbać o to… czy jesteś na wózku lub z wózkiem

27 lutego 2020 r. w Centrum Unijnych Projektów Transportowych odbyło się drugie spotkanie z Cyklu „O dostępności w CUPT”, pod tytułem „Wsiąść do pociągu byle jakiego, nie dbać o to… czy jesteś na wózku lub z wózkiem.”

Spotkanie było poświęcone prezentacji rozwiązań (takich jak rampy, ale również inne urządzenia), które ułatwiają dostanie się do pociągu oraz wyjście z niego, głównie osobom z niepełnosprawnością ruchu, ale również osobom będącym np. opiekunami dzieci w wózkach. Wzięli w nim udział: przedstawiciele administracji państwowej (Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Urząd Transportu Kolejowego), samorządowej, beneficjentów funduszy UE (w tym Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, dla którego CUPT pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej), użytkownicy wdrażanych rozwiązań, eksperci ze środowiska akademickiego i biznesu. Dzięki tak szerokiemu gronu uczestników zagadnienia mogły być rozpatrywane z punktu widzenia wszystkich interesariuszy: zamawiających, projektantów, osób obsługujących i bezpośrednich użytkowników tych rozwiązań.

Spotkanie zaczęło się od krótkiego przywitania zebranych gości przez pana Krzysztofa Rodziewicza – Dyrektora Departamentu Przygotowania Projektów
i Wdrażania w CUPT, oraz Pana Piotra Kowalskiego – Członka Zarządu Spółdzielni Socjalnej FADO.  Pierwsza z prelegentek, pani Angelika Chrapkiewicz-Gądek jest trenerką motywacyjną, a także autorką książki „Zdobądź swój szczyt”. Pani Angelika opowiadała o tym, jak wyglądają jej podróże pociągiem jako osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim - aktywnym. Podzieliła się swoimi spostrzeżeniami związanymi między innymi z asystą, z jakiej korzysta przy podróżowaniu. Wspomniała również, że jeszcze kilka lat temu świat kolei nie był tak dostępny i nie dawał takich możliwości jak dziś. Dzięki temu, że funkcjonuje dziś usługa zamówienia asysty, częściej może podróżować. W ostatnim roku pani Angelika odbyła 48 podróży kolejowych. Poza dobrymi stronami tych podróży, są według pani Angeliki małe niedociągnięcia, takie jak niedostępność koszy na śmieci (szczególnie w pociągach typu Pendolino), czy też sytuacje spowodowane błędami ludzkimi na dworcach, które skutkują np. pomyleniem pociągu.

Kolejną prelegentką była Pani Ewa Sobczak, pracowniczka i ekspert Spółdzielni Socjalnej FADO. Pani Ewa opisywała swoje podróże z perspektywy osoby również poruszającej się na wózku, ale tym razem elektrycznym. Pani Ewa niestety nie ma tak dobrych doświadczeń z podróży koleją, jak przedmówczyni. Wielokrotnie spotkała się z brakiem kompetencji załogi pociągu, która nie umiała rozłożyć windy czy rampy. Taka sytuacja przydarzyła jej się również dwukrotnie rano w drodze na spotkanie do CUPT. Poza tym Pani Ewa zauważyła problem, jakim jest na przykład trzymanie rozkładanych platform w toaletach dla osób
z niepełnosprawnościami w pociągach wagonowych zmodernizowanych kilkanaście lat temu. Niestety to, co dla Pani Angeliki jest dostępne, nie jest takie dla Pani Ewy, bo jest bardziej wymagającym użytkownikiem - jej wózek ma masę ponad 110 kg. Oczywiście Pani Ewa ma też dobre doświadczenia z podróży koleją. Wspomniała o pomocnej asyście, dzięki której często jej podróż w ogóle jest możliwa.

Kolejnym punktem spotkania była dyskusja pod nazwą „Okiem projektanta”. Jej uczestnikami byli projektanci różnych rozwiązań, nie tylko pochodzący i pracujący w Polsce. Na spotkaniu obecny był węgierski projektant, który podzielił się z uczestnikami spotkania swoimi doświadczeniami i dobrymi praktykami. Przedstawił sytuację dostępności kolei na Węgrzech. Projektanci dyskutowali głównie o praktycznych aspektach wdrażania w życie wymogów określonych w rozporządzeniu Komisji Europejskiej nr 1300/2014 z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności odnoszących się do dostępności unijnego systemu kolei dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się (potocznie znana nazwa to TSI PRM), a także o obowiązujących dziś standardach dostępności. Zebrani specjaliści rozmawiali także o zaletach i wadach rozwiązań mechanicznych - tych uruchamianych ręcznie jak i maszynowo, biorąc pod uwagę różne rodzaje wózków (elektryczne i aktywne, bo ich potrzeby i wymogi są diametralnie różne).

Po krótkiej przerwie kawowej kolejnym punktem spotkania był blok pt. „Okiem pracownika kolei”. Uczestnicy spotkania aktywnie włączyli się w dyskusję
i wymienili się  doświadczeniami związanymi z używaniem, obsługą i ogólną eksploatacją tych urządzeń. Wskazywano wielokrotnie, że obsługa pociągu pracuje
w dużym stresie, gdy okazuje się,  że do pociągu chce wsiąść osoba poruszająca się na wózku. Na koniec panelu omówiony został również temat szkolenia personelu. Niestety wydaje się, że po zakupie nowego taboru, który jest już dostępny, tym najsłabszym ogniwem, które zawodzi, jest jednak człowiek. Z drugiej jednak strony wskazywano, że pozostali podróżni również nie ułatwiają przekazując swoje pretensje zarówno w stosunku do osoby na wózku, jak i do osób
z drużyny konduktorskiej. To potwierdzają zresztą słowa ekspertki FADO, pani Ewy, która mierzy się z tym niemalże na co dzień.

Kolejnym mówcą był pan Konrad Galiński, kolejny ekspert FADO. Pan Konrad przedstawił swoją prezentację dotyczącą tego, jakie są zapisy w Specyfikacjach Istotnych Warunków Zamówienia u różnych przewoźników w kontekście zamawiania urządzeń pozwalających na dostanie się do pociągu osobie poruszającej się na wózku lub z wózkiem. Wspomniał o tym, że według niego lepsze są zapisy szczegółowe, z czym nie zgodzili się do końca przedstawiciele PKP Intercity. Jako podsumowanie uczestnikom spotkania został przedstawiony wzór takiego zapisu, zawierający wszystkie informacje potrzebne do realizacji zamówienia przez potencjalnych wykonawców i nie pozostawiający im wątpliwości co do tego, jak je poprawnie zrealizować.

Ostatnim punktem była kolejna dyskusja pt. „Okiem zamawiających”. Zebrani przy głównym stole rozmówcy wskazali po raz kolejny, że niewątpliwie jednym
z największych problemów przy projektowaniu, a potem wdrażaniu rozwiązań umożliwiających dostęp do pociągu, jest obecność i funkcjonowanie w Polsce peronów o skrajnie różnych wysokościach w stosunku do poziomu główek szyn. Dlatego też na chwilę obecną nie ma niestety możliwości wprowadzenia w Polsce taboru niskopodłogowego, który jest już obecny w niektórych krajach Unii Europejskiej. Przedstawicielka PKP PLK S.A. zaznaczyła, że są na dobrej drodze do likwidacji problemu wysokości peronów, ale niestety jest to proces żmudny i trudny, który potrwa na pewno wiele lat.

Podczas całego spotkania dyskutowano o przedstawianej problematyce jak również zadawano pytania panelistom. Pozwoliło to na przedstawienie pełnego obrazu wykorzystywania urządzeń i ustaleniu kierunków rozwoju w jakich powinny być prowadzone działania przez producentów i przewoźników tj. dodatkowe szkolenia dla personelu obsługującego, zapisy w SIWZ, utrzymanie urządzeń. Wymiana doświadczeń między interesariuszami powinna przynieść zamierzone skutki
i usprawnić podróżowanie koleją osobom poruszającym się na wózku bądź z wózkiem.