Adaptacja do zmian klimatu

Zmiany klimatyczne to jedno z najpoważniejszych wyzwań, przed którymi stoi współczesny świat. Wzrost temperatury, zmniejszenie się opadów w niektórych regionach, lokalne podtopienia, coraz bardziej ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany, susze czy powodzie – to tylko niektóre z konsekwencji globalnego ocieplenia. W kontekście urbanistyki, infrastruktury, rolnictwa czy przemysłu, zmiany klimatyczne stają się nieodłącznym elementem planowania i projektowania. Dodatkowo oddziałują negatywnie na zdrowie i życie ludzi, szczególnie coraz częstsze fale upałów, czy powodzie.

Coraz częstsze i intensywniejsze zjawiska pogodowe – od huraganów po długotrwałe fale upałów i susze – mają poważny wpływ na wiele aspektów życia, w tym na systemy transportowe. Infrastruktura transportowa, a zatem sieci drogowe, kolejowe, lotnicze i morskie stają się bardziej narażone na ekstremalne warunki pogodowe. Dotychczasowy sposób projektowania oraz stosowane parametry techniczne w niektórych przypadkach stają się niewystarczające. Jednocześnie brak lub nieadekwatnie zaprojektowane działania adaptacyjne mogą prowadzić nie tylko do poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu transportu, ale co gorsza stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.

Źródło: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/statystyki-zmian-klimatu-polska-na-tle-europy,20,1.html

A zatem przeprowadzenie analizy klimatycznej i następnie zaprojektowanie dedykowanych środków i działań w zakresie adaptacji projektów do zmian klimatu zmian to nie tylko konieczność, ale i dowód dojrzałości Inwestora. Dlatego też adaptacja projektów transportowych do zmian klimatu jest kluczowym elementem planowania infrastruktury transportowej.

Wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi dla transportu

Transport jest jednym z wielu sektorów narażonych na skutki zmian klimatycznych. Wzrost średnich temperatur, nasilające się burze, powodzie, intensywne opady deszczu czy fale upałów – to tylko niektóre z zagrożeń, z którymi muszą zmierzyć się projektanci infrastruktury transportowej. Najważniejsze wyzwania, przed którymi stoi branża transportowa to między innymi:

• Intensywne opady deszczu, podtopienia i powodzie – coraz częstsze i silniejsze opady deszczu powodują wzrost ryzyka powodzi, które mogą zniszczyć drogi, mosty czy linie kolejowe. Ponadto, podnoszący się poziom mórz, co stanowi zagrożenie dla infrastruktury portowej.
• Upały – fale upałów mogą wpłynąć na jakość nawierzchni drogowych i kolejowych, prowadząc do ich deformacji. Wysokie temperatury mogą również wpływać na systemy zasilania transportu, takie jak linie energetyczne, a także zmniejszać sprawność pojazdów.
• Silne wiatry, huragany i burze mogą uszkodzić infrastrukturę transportową, co prowadzi do konieczności jej szybkiej odbudowy oraz zwiększonych kosztów napraw.
• Zmiany w wzorcach opadów i susze – zmniejszona ilość opadów w niektórych rejonach może prowadzić do problemów z dostępnością wody, a także wpłynąć na transport wodny w rejonach, gdzie opady są kluczowe dla utrzymania poziomu rzek.

Adaptacja projektów transportowych do zmian klimatycznych

Adaptacja infrastruktury transportowej do zmian klimatu polega na wprowadzeniu rozwiązań, które pozwolą zmniejszyć ryzyko i skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz uczynić projekty transportowe bardziej odpornymi na zmiany klimatyczne. Najczęstsze działania adaptacyjne to:

Środki techniczne – stosowanie materiałów oraz rozwiązań technicznych zapewniających odporność na ekstremalne warunki pogodowe

Projektowanie dróg, mostów, tuneli, linii kolejowych i innych elementów infrastruktury transportowej w taki sposób, aby były one odporne na skutki zmian klimatycznych, staje się niezbędne. W tym celu należy:

• Podnosić poziom dróg i mostów w rejonach zagrożonych powodziami lub podtopieniami, a także budować systemy odwadniające, które pozwolą na szybkie usuwanie wody z nawierzchni.
• Wzmacniać konstrukcje budowli, zwłaszcza w obszarach narażonych na silne wiatry, huragany i burze. Mosty i wiadukty muszą być projektowane z uwzględnieniem takich warunków, aby mogły wytrzymać siłę ekstremalnych zagrożeń pogodowych.
• Dostosowywać nawierzchnie do zmieniających się temperatur. Na obszarach zagrożonych występowaniem wysokich temperaturach, projektowanie nawierzchni drogowych powinno uwzględniać materiały odporne na rozgrzewanie się, które mogą ulegać deformacjom w wyniku fal upałów.

Inteligentne systemy transportowe

Nowoczesne technologie mogą odegrać kluczową rolę w adaptacji do zmian klimatycznych. Inteligentne systemy transportowe (ITS) pozwalają na:

• Monitorowanie warunków atmosferycznych i wczesne ostrzeganie przed zagrożeniami, takimi jak powodzie, burze czy opady deszczu. Wczesne informowanie kierowców, pasażerów i operatorów transportu o zmianach pogodowych może pomóc w zapobieganiu wypadkom i uszkodzeniom infrastruktury.
• Optymalizację ruchu i zarządzanie kryzysowe w czasie rzeczywistym. W sytuacji wystąpienia ekstremalnych warunków pogodowych, takie systemy pozwalają na szybszą reakcję i skierowanie ruchu na alternatywne trasy.
• Zwiększenie efektywności energetycznej transportu, np. poprzez zastosowanie pojazdów elektrycznych i zrównoważonych źródeł energii.

Rozwiązania oparte na przyrodzie (tzw. Nature based solutions)

Zastosowanie rozwiązań opartych na przyrodzie może pomóc w adaptacji infrastruktury transportowej do zmieniających się warunków klimatycznych. Przykładem mogą być:

• Zielone dachy na stacjach kolejowych i autobusowych, które poprawiają mikroklimat i przyczyniają się do redukcji efektu wysp ciepła w miastach.
• Przywracanie naturalnych ekosystemów wzdłuż dróg i torów, takich jak mokradła, które pomagają w retencji wody i zapobiegają powodziom.
• Zielone korytarze ekologiczne w miastach, które nie tylko poprawiają jakość powietrza, ale także chronią przed silnymi wiatrami i wpływają na zmniejszenie hałasu.

Planowanie przestrzenne i spójność z dokumentami strategicznymi

Ważnym elementem adaptacji projektów transportowych jest uwzględnienie prognozowanych zmian klimatu w procesie planowania przestrzennego. Oznacza to:

• Uwzględnienie zagrożeń klimatycznych w decyzjach dotyczących lokalizacji nowych inwestycji transportowych, szczególnie w rejonach o wysokim ryzyku powodzi czy osunięć ziemi.
• Tworzenie infrastruktury transportowej, która wspiera odporność miast na zmiany klimatyczne, np. poprzez poprawę dostępności transportu publicznego w obliczu ekstremalnych warunków pogodowych.

Adaptacja projektów transportowych do zmian klimatycznych to niezbędny krok w kierunku stworzenia bardziej odpornych i zrównoważonych systemów transportowych. W obliczu coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych, projektowanie infrastruktury transportowej musi uwzględniać zmiany klimatyczne, by zapewnić bezpieczeństwo, efektywność i komfort podróży. Wykorzystanie nowoczesnych technologii, inteligentnych systemów transportowych, rozwiązań bazujących na naturze oraz odpowiednie planowanie przestrzenne to kluczowe elementy adaptacji, które pozwolą transportowi stawić czoła wyzwaniom zmieniającego się klimatu.